การค้นพบไดโนเสาร์ครั้งแรก

ใครเป็นผู้พบซาก หรือฟอสซิลไดโนเสาร์คนแรกของโลก

ใครเป็นผู้ค้นพบไดโนเสาร์เป็นคนแรก - ในปี 1822 นายแพทย์ชาวอังฤกษชื่อ Gideon Mantell และภรรยาได้ค้นพบฟันขนาดใหญ่ถูกฝังอยู่ในหิน ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับฟันของอิกัวน่า เขาเชื่อว่าน่าจะเป็นฟันของสัตว์เลื้อยคลานชนิดใดชนิดหนึ่งที่สูญพันธ์ไปแล้วจึงตั้งชื่อกระดูกชิ้นนี้ว่า อิกัวโนดอน (Iguanodon) ซึ่งหมายถึงฟันของอิกัวน่านั่นเอง หลังจากนั้นคนก็เริ่มเรียกเจ้าของฟันชิ้นนี้ว่า อิกัวโนดอน ตามนายแพทย์ผู้ค้นพบ



แล้วคำว่า “ไดโนเสาร์” เกิดขึ้นได้อย่างไร – หลังจากการค้นพบอิกัวโนดอนแล้ว นักชีววิทยาเกี่ยวพืชและสัตว์โบราณชาวอังกฤษ Richard Owen ได้ค้นคว้าเพิ่มเติมพบว่าสัตว์ประเภทนี้ลักษณะพิเศษที่แตกต่างจากสัตว์เลื้อยคลานทั่วไปคือ ร่างกายที่ใหญ่ผิดปกติและสามารถเดินโดยลำตัวตั้งตรงได้ จึงคิดว่าควรแยกสัตว์ประเภทนี้เป็นอีกประเภทต่างหาก เขาจึงเรียกพวกมันว่า “Dinosaur” ซึ่งมาจาก deinos หมายถึงใหญ่โตผิดปกติและ sauros ซึ่งหมายถึงสัตว์เลื้อยคลานในภาษากรีก



บรรพบุรุษของไดโนเสาร์คืออะไร – บรรพบุรุษสายตรงของไดโนเสาร์นั้นยังไม่ทราบอย่างแน่ชัด อย่างไรก็ตามจากการวิจัยทั้งสัตว์ที่ยังมีชีวิตอยู่และฟอลซิล นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าบรรพบุรุษของไดโนเสาร์คือ สัตว์เลื้อยคลานที่เรียกว่า thecodonts ซึ่งจระเข้ที่พบเห็นในปัจจุบันและสัตว์เลื้อยคลานที่บินได้จำพวก pterosaur (สูญพันธ์ไปแล้ว) มีบรรพบุรุษร่วมกันกับไดโนเสาร์ ตอนแรก thecodonts ไม่ได้มีขนาดใหญ่มากนัก และใช้ชีวิตอยู่บนบกจากนั้นค่อยเริ่มวิวัฒนาการลงไปในน้ำ เริ่มว่ายน้ำได้ จากนั้นก็พัฒนากล้ามเนื้อให้แข็งแรงขึ้นและกลับมาอยู่บนบกได้อีกครั้ง ซึ่งตอนนี้สามารถมีลำตัวตั้งตรงกับพื้นโลกได้แล้ว การวิวัฒนาการเปลี่ยนแปลงอย่างช้า ๆ มาสู่การมีลำตัวตั้งตรงในการเดินถือเป็นต้นกำเนิดของการเกิดโดโนเสาร์นั่นเอง



จะแยกไดโนเสาร์กินเนื้อและกินพืชออกจากกันได้อย่างไร – ง่ายมาก เพียงแค่ดูลักษณะภายนอกก็สามารถแยกออกได้ ไดโนเสาร์กินเนื้อจะมีลักษณะเฉพาะคือมีคอหนาใหญ่ หัวใหญ่และปากใหญ่ มีฟันแหลมคมลักษณะเหมือนเลื่อย ในขณะที่ไดโนเสาร์กินพืชมักมีร่างกายขนาดใหญ่มโหฬาร หัวเล็ก ฟันลักษณะเป็นฟันบดและคอยาว โดยปกติแล้วไดโนเสาร์กินพืชจะมีร่างกายถูกวิวัฒนการมาเพื่อป้องกันตนเอง เช่น มีเขาบนหัว มีแผงหนามบนหลัง หรือมีอวัยวะป้องกันภัยอื่น ๆ 



อะไรคือความลับในไข่ไดโนเสาร์ - มีผลงานวิจัยบางชิ้นแสดงว่าขนาดและความหนาแน่นของรูอากาศที่เปลือกไข่ไดโนเสาร์เกี่ยวข้องกับการเกิดการเปลี่ยนแปลงความชื้นในอากาศขณะนั้น นอกจากนี้ ไข่ไดโนเสาร์ยังสามารถแสดงถึงอากาศและสิ่งแวดล้อมในยุคนั้นได้อีกด้วย นักวิทยาศาสตร์จีนได้ค้นพบภาวะผิดปกติของเปลือกไข่ไดโนเสาร์ ทำให้เชื่อว่าไดโนเสาร์สูญพันธุ์เพราะไม่สามารถปรับตัวให้เข้ากับการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมและอากาศในยุคปลายครีเตเชียสได้ (Cretaceous) ได้ การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวทำให้พวกมันไม่สามารถหายใจได้อย่างปกติและจึงเริ่มล้มตายและสูญพันธุ์ไปในที่สุด



หางที่แตกต่างกันของไดโนเสาร์มีไว้เพื่ออะไร - หางของไดโนเสาร์นั้นมีหลายรูปแบบ อาทิ หางที่ยาวลักษณะเป็นแท่งเหมือนไม้ ผอมบางเหมือนแส้ หางที่หนาใหญ่หรือแม้แต่มีลักษณะเป็นหนาม หางที่แตกต่างเหล่านี้มีหน้าที่ที่แตกต่างกันออกไป เช่น รักษาจุดศูนย์ถ่วงของร่างกาย เป็นอาวุธป้องกันตัว หางที่เป็นหนามของ Stegosaurus มีไว้เพื่อป้องกันจากการโจมตีของผู้ล่า เป็นต้น 



ไดโนเสาร์ถูกจัดเป็นสัตว์เลื้อยคลานด้วยหรือเปล่า – ไดโนเสาร์, Saurian (สัตว์จำพวกกิ้งก่า), terrapin (เต่าอาศัยอยู่แถบอเมริกาเหนือ) และ ophidian (สัตว์ประเภทงู) ทั้งหมดถูกจัดว่าเป็นสัตว์เลื้อยคลาน แต่ในขณะสัตว์เลื้อยคลานประเภทอื่นจะมีลักษณะขาที่กางออกไปด้านข้าง มีท้องที่เลื้อยหรือขนานไปกับพื้นดิน แต่ไดโนเสาร์กลับสามารถเดินและยืดตัวขึ้นตรงได้ ซึ่งขานั้นมาจากด้านล่างของร่างกายไม่ใช่ด้านข้างเหมือนสัตว์เลื้อยคลานทั่วไป



ไดโนเสาร์มีกี่ประเภท – เมื่อดูจากลักษณะของกระดูกเชิงกรานแล้วสามารถแบ่งไดโนเสาร์ได้เป็นสองประเภทคือ Saurischia และ Ornithischia Saurischia เป็นไดโนเสาร์มีกระดูกเชิงกรานสามง่ามคล้ายจระเข้ ในขณะที่ Ornithischia มีลักษณะกระดูกเชิงกรานคล้ายนก ไดโนเสาร์ทั้งสองประเภทเกิดและวิวัฒนาการในยุคเมโสโซอิค (Mesozoic) กลายเป็นต้นตระกูลของไดโนเสาร์ต่อมา และทั้งสองประเภทก็สูญพันธ์ไปยุคปลายครีเตรเชียส (Cretaceous)



ไดโนเสาร์ที่ขุดค้นได้ในจีนคือประเภทไหน – ไดโนเสาร์ที่ขุดค้นได้ที่เมืองจื้อก้งถูกตั้งชื่อตามสถานที่ที่ค้นพบว่า Yangchuanoasurus hepingensis คือขุดค้นได้ที่หมู่บ้านเหอผิง（和平）หย่งชวน（永川）เมืองจื้อก้ง เป็นไดโนเสาร์พันธุ์กินเนื้อที่ดุร้าย 



นอกจากนี้ Yangchuanoasurus hepingensis ยังเป็นไดโนเสาร์กินเนื้อที่ใหญ่ที่สุดในเอเชีย กระโหลกของมันมีความยาวกว่าหนึ่งเมตร สูงกว่า 0.5 เมตร อยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ที่สุดของโลกที่ขุดค้นได้ ดูจากภาพก็จะเห็นได้ถึงความแข็งแรงของกระดูกขากรรไกร พร้อมฟันแหลมเรียงแถวเป็นซี่ๆ ไว้ฉีกเนื้อเหยื่อ



ผิวหนังไดโนเสาร์ที่ขุดค้นได้ในจีน – จริง ๆ แล้วฟอลซิลผิวหนังของไดโนเสาร์เป็นสิ่งที่หายากอย่างยิ่ง เพราะว่าโดยปกติหลังจากที่ไดโนเสาร์ตาย ผิวหนังจะเน่าเปื่อยอย่างรวดเร็วเว้นเสียแต่ว่าบังเอิญอยู่ในอุณหภูมิพอดีที่สามารถเก็บรักษาไว้ได้ ผิวหนังไดโนเสาร์ที่ขุดได้ในจีนเป็นของพันธุ์ Mamenchisaurus ซึ่งเป็นไดโนเสาร์บกที่ใหญ่ที่สุดในโลก มีหัวเล็กคอยาวและหางยาว ผิวหนังที่ขุดได้แสดงถึงเกล็ดของไดโนเสาร์อย่างชัดเจน มีขนาด 6-15 มิลลิเมตร



นอกจากงานในส่วนนิทรรศการจัดแสดงให้ได้ชมแล้ว Shanghai Science & Technology Museum ยังมีกิจกรรมอื่น ๆ ให้ผู้เข้าชมได้ร่วมสนุกอีกมากมาย อาทิ ถ่ายภาพโดยใช้คอมพิวเตอร์ทำให้เหมือนกำลังขี่หลังไดโนเสาร์ท่องโลกล้านปีอยู่ กิจกรรมจำลองการขุดค้นกระดูกไดโนเสาร์ ต่อชิ้นส่วนโมเดลกระดูกฟอลซิล ห้องจำลองการทำงานของนักไดโนเสาร์วิทยา สไลด์มัลติวิชั่นการเก็บรักษากระดูกไดโนเสาร์ที่ขุดได้ เป็นต้น



เกี่ยวกับเมืองจื้อก้ง ตั้งแต่ศตวรรษที่ 20 เป็นต้นมา นักวิทยาศาตร์ได้ขุดค้นพบฟอลซิลของไดโนเสาร์หลายชนิดในสภาพสมบูรณ์ที่เมืองจื้อก้ง เป็นการแสดงถึงว่าในอดีตที่แห่งนี้เคยเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยอย่างชุกชุมของไดโนเสาร์มาก่อน ที่เมืองจื้อก้งยังมี Zigong Dinosaur Museum หรือ 自贡恐龙博物馆 (จื้อก้งค่งหลงบ๋ออู้กว่าน) ซึ่งเป็นหนึ่งในสามของพิพิธภัณฑ์ไดโนเสาร์ระดับโลก นอกจากนี้ ฟอลซิลของไดโนเสาร์ที่ขุดได้ที่นี่ก็ขนาดใหญ่ติดอันดับโลกอีกด้วย

Continue Reading